JOHAN VAN GRINSVEN

Achter iedere straathoek kan ze aan komen fietsen, miss Marple, de kiene speurneus die Agatha Christie onsterfelijk maakte. De weg van Harwich naar Cambridge voert langs een snoer van gehuchten. Grove huizen leunen haast loom voorover. In elk dorp hebben pubs dezelfde namen; King George is zo'n favoriet. Nergens een Rovers Return. Nauwe straten leiden langs dorpswinkels, bescheiden godshuizen met daarnaast bemoste kerkhoven en pleinen waarop huisvrouwen genaamd Ena met volgeladen boodschappentassen alle tijd nemen om hun in vitriool gedrenkte pijlen op hun medeburgers af te vuren.

Dit is zeker niet het armste deel van Engeland. Elders verstikken werkloosheid en drugs­ en drankproblemen hele steden; de kinderen van het paradijs worden er sluipend vervangen door een Verloren Generatie. Ze zijn bijvoorbeeld te zien in de tragi­-komische speelfilm 'Rita, Sue and Bob too'.
Maar dat grauw gesluierde deel van het koninkrijk heeft de MovieMap op de montagetafel laten sneuvelen.

Chariots of Fire

Cambridge heeft een provinciaalse charme, ondanks de ongeveer 100.000 inwoners en de internationale allure van de universiteit. De bijna dertig colleges vormen samen de universiteit, die teruggaat tot in de dertiende eeuw. Cambridge is dan ook vooral respectabel. Op de stropdassen in de winkels overheersen geen bonte prints, maar traditionele college-­ en clubemblemen. In het centrum van Cambridge is alles te voet goed te bereiken. Colleges, winkels, pubs, restaurants, bezienswaardigheden en mensen hebben weinig moeite om elke buitenstaander, ook de niet­-filmliefhebber, in te palmen.
Cambridge is onder meer het decor van de met een Oscar bekroonde film 'Chariots of Fire'. Een deel van de handeling speelt zich af in en rond Trinity College. Maar de conciërge van het in 1546 door Hendrik VIII gestichte college wijst elke suggestie van een filmopname op 'zijn' terrein af. Alleen al de vraag stellen lijkt een grove inbreuk op het decorum. 'Dit is een particulier terrein; hier mogen geen filmopnamen gemaakt worden. Ze hebben Great Court, deze binnenplaats, gewoon nagebouwd in de studio. Wel hebben ze the Backs gefilmd.'
Die Backs vormen een idyllische veeg natuur achter de colleges, midden in de stad. Daar stroomt de rivier The Cam waarop geroeid en gepunterd wordt.
Natuurlijk spelen er meer series en films in Cambridge, vertelt een VVV­-medewerkster. Maar die opnamen zijn elders gemaakt, of in een studio. Toch gaat niets boven de realiteit. Wat in de studio van bordkarton en piepschuim is, heeft hier een leven achter de façade. Hier hebben de gebouwen door eeuwenlang gebruik een ziel gekregen.

Brideshead Revisited

De universiteit van Oxford gaat terug tot 1167; het is de oudste in Engelstalig gebied. Oxford is een begrip in de wereld en daarom ook een veel gebruikte filmlocatie; een deel van 'Brideshead Revisited' werd er opgenomen en Inspector Morse loste er misdaden op.
Oxford is een heel andere stad dan Cambridge, ondanks dat het maar zo'n 20.000 inwoners meer telt. Wat groter, meer industrieel ontwikkeld, het matigt zich ook wat meer allure aan. Maar ook hier zijn de colleges, in het oude centrum, op een paar vierkante kilometer grond samengepakt. Ze passen zo in een lange wandeling.
In zijn roman 'Brideshead Revisited', later tot televisiereeks bewerkt, jubelt de Britse schrijver Evelyn Waugh: 'uit haar herfsttinten, haar grijs getinte lente, uit de kortstondige glorie van haar zomerdagen wanneer de kastanjes bloeiden en de klokken hun hoge, heldere tonen over de gevelspitsen en koepeldaken lieten galmen, uit dat alles sprak een onbedorven sfeer van vele eeuwen jeugd'.
Die sfeer is er nog altijd. De honingkleurige kalkstenen colleges pronken als vanouds. Wie zien wil, kan op de bovenste verdieping van het Meadow Buildings van het Christ Church College de schim van Lord Sebastian Flyte voorbij een raam zien schuiven. Vanaf de grond is zijn onafscheidelijke teddybeer Aloysius, die Evelyn Waugh hem toebedeelde, natuurlijk niet te zien.

Morse

Terwijl in de volgepakte boekhandel Blackwell David Attenborough zijn boek 'The Trail of Life' (naar de gelijknamige BBC­-serie) signeert, vertelt Linda Phillips in de aanpalende The White Horse over de opnamen voor de serie 'Inspector Morse'. De pub aan Broad Street in Oxford gaat door voor zijn stamcafé. In twee draaidagen werden er scènes voor een heel pakket afleveringen opgenomen. Zilverpapier werd op plafonds en wanden geplakt. Acteurs namen de plaats van personeel en regulars in. Helaas kon de tv­-bardame niet tappen, dus haalden de handen van Linda Phillips in close­-up nog een van de Morse­-afleveringen. Ze is er nog trots op.
'De acteur die Morse speelt, is een heel aardige vent. Het waren twee lange dagen voor hem, met veel wachten en kostuumwisselingen. En dat allemaal voor een paar shots in enkele afleveringen. Dat is tv.'

Blow Up

Buckingham Palace, Big Ben, de Tower, Downing Street 10; een flard van een van deze markante gebouwen in een film­ of televisieserie en de lokatie is over de hele wereld meteen bekend: Londen. Eens 'Swinging London', zoals te zien was in Antonioni's film 'Blow Up'. Nu: onbetaalbaar Londen.
Op zoek naar de rijke familie Bellamy en het personeel van 'beneden'. Volgens de MovieMap is de buitenkant van het pand Eaton Place 165 gebruikt voor de tv­-serie (uitgezonden door de NCRV). Deze straat ligt in de elegante, in late­ Georgian­-style opgetrokken wijk City of Westminster in Londen. Wandelend door Eaton Place dient zich het gemis van huisnummer 165 aan. Dan maar naar 65. De conciërge noemt zich housemanager; hij is de hedendaagse, in driedelig blauw gestoken, uitvoering van butler Hudson uit de serie 'Upstairs­ Downstairs'. Met grote stelligheid beweert hij dat 'zijn' pand nooit gefilmd is. Mogelijk een vergissing van de MovieMap, dus naar Eaton Square, West Eaton Place, South Eaton Place, Eaton Gate, maar nergens huisnummer 165.
De werkelijkheid is er, de illusie niet. Het zoeken naar die ene voordeur zou bijna het oog weghouden van de roomwitte panden die in een zachte symmetrie door de brede lanen golven. Imposante balkons, stijlvolle ornamenten, koperbeslag op deuren. Langs de trottoirrand staan Bentleys, Rolls Royces en Jaguars naast het nieuwe statuskoetswerk: BMW, Mercedes en Porsche.

My Fair Lady

De groente-­, fruit-­ en bloemenmarkt Covent Garden was eeuwenlang de belangrijkste markt van Londen. Tot ver na de Tweede Wereldoorlog, toen verdween de markt naar een nieuwe locatie. En daarmee vervaagde de geest van straatmeid Eliza Doolittle uit het complex. Zoals Audrey Hepburn zich in 'My Fair Lady' door professor Higgins liet transformeren tot een echte dame, zo werd Covent Garden veranderd in een modieuze winkelgalerij voor yuppies.

Bergerac

Het echtpaar Maher uit Jersey zit in een Londens hotel. Met detective Bergerac zijn ze op Jersey heel content, vertellen ze als ze horen van de MovieMap. De serie, jarenlang via de Vara te zien, trekt nog altijd extra toeristen naar het kanaaleiland. Natuurlijk moesten ze vaak lachen om Bergerac. Kromde hij bijvoorbeeld in het zuiden van het eiland een bocht, bleek hij ineens in de noordpunt van Jersey rond te rijden. De Mahers: 'Dat is televisie. Het hoeft niet waarheidsgetrouw te zijn, als het maar onderhoudend is.'
Wie op de golven van de nostalgie wil meedrijven en zijn eigen roadmovie wil samenstellen, heeft aan de MovieMap een origineel scenario. Het is wel zaak om over de nodige fantasie te beschikken, want soms is de precieze lokatie niet of nauwelijks vindbaar. Maar de sfeer is er vaak wel. Het is juist de vermenging van illusie en werkelijkheid die de filmische leidraad zo'n aardige maakt. En de wetenschap dat Meryl Streep, Julie Christie, Laurence Olivier, Peter Sellers of Vivien Leigh misschien op dezelfde plek hun tegenspeler gekust of doorboord hebben.

De MovieMap is niet meer verkrijgbaar via het Brits Toerismebureau. Wel zijn er tal van website waarop informatie over bekende film- en televisielocaties is te vinden. Bijvoorbeeld die van Visit Britain.